Kaart (cartografie) - Zuidbroek (Midden-Groningen) (Zuidbroek)

Het dorp Zuidbroek (Gronings: Zuudbrouk) is gelegen in de gemeente Midden-Groningen in de Nederlandse provincie Groningen. In telde Zuidbroek inwoners. Tot 1 juli 1965 was Zuidbroek een zelfstandige gemeente. Op deze datum fuseerde de gemeente met Noordbroek tot de gemeente Oosterbroek.

Het dorp werd sinds 1992 doorsneden door de autosnelweg A7. De Hervormde kruiskerk staat ten noorden van de weg, terwijl het spoorwegstation, het grootste deel van de middenstand, de meeste woonbuurten en de bedrijventerreinen Gouden Driehoek en Industrieweg zich in het zuidelijke deel van het dorp bevinden.

Onder Zuidbroek vallen de buurtschappen Spitsbergen, Tusschenloegen, Uiterburen en 't Veen (vroeger Uiterbuursterveen) en Westeind (vroeger Oosteinde genoemd). Op de grens met Scheemda lag de buurtschap Oudedijk. Het dorpscentrum stond bekend als Kerkhorn. Kerkelijk vormden Zuidbroek en Muntendam tot 1840 één gemeente. Op het bestuurlijke vlak golden de dorpen Muntendam en Tripscompagnie als zelfstandige kerspelen.

Zuidbroek had in de achttiende eeuw ten minste zeven buurtgilden, namelijk Noordergilde, Middengilde, Molengilde en Oudedijkstergilde (samen Uiterburen genoemd), Kerkengilde en Diepstergilde (samen Overburen), verder Tusschenloegstergilde. Het buitengebied van Zuidbroek werd op 19e-eeuwse kadasterkaarten onderscheiden in Uiterburenboven en Uiterburenbuiten, Zuidbroekboven en Zuidbroekbuiten (De Vennen), alsmede Tusschenloegen boven en Tusschenloegen buiten. De buurtschappen Spitsbergen en Jagerswijk lagen deels in Sappemeer; de streek ten zuiden daarvan werd Kostverloren genoemd.

Op het grondgebied van Zuidbroek ontstonden de waterschappen Jagerswijk, Spitsbergen en Kostverloren (1793), Overwater (1793), Roodetilsterpolder (1799, gedeeltelijk), Het Poeltje (voor 1832/1881), Uiterburen (vóór 1861), De Munte (1882), Eindelijk (1892) en De Vennen (1908). De belangrijkste watergangen zijn Winschoterdiep en Muntendammerdiep; nieuw gegraven zijn A.G. WIldervanckkanaal, Klingensloot en Vennenwatering. Het riviertje De Leest kreeg bij de laatste ruilverkaveling een nieuw verloop, terwijl Dwarsdiep, Papendiep, Nieuwe Watering, Hondelaansloot, Ouddijksloot en Kuindersloot kwamen te vervallen. Zuidbroek en Muntendam vormden een zelfstandig onderdeel van het Termunterzijlvest en het waterschap Oldambt. Het grondgebied behoort nu tot het waterschap Hunze en Aa's.